انواع حافظه

فهرست مطالب

• انواع حافظه
• حافظه‌ی حسی (Sensory memoray)
  ■ حافظه‌ی تصویری (Iconic memory)
  ■ حافظه‌ی شنیداری (Echoic memory)
  ■ حافظه‌ی لمسی (Haptic memory)
• حافظه‌ی کوتاه‌مدت (Short-Term memory)
  ■ حافظه‌ی کاری (Working memory)

حافظه‌ی بلندمدت (Long-Term memory)
■ حافظه‌ی آشکار (Explicit)
▪ حافظه‌ی رویدادی (Episodic)

حافظه‌ی انسان یکی از پیچیده‌ترین عملکردهای مغز و عالی‌ترین مراتب شناخت به شمار می‌رود که روزانه برای انجام دادن بسیاری از کارهای خود، به آن احتیاج داریم. حافظه به ما این امکان را می‌دهد تا بسته به اهمیت مطالب، آنان را برای مدتی کوتاه یا طولانی ذخیره کنیم تا در هنگام نیاز، از آن‌ها بهره ببریم.
شناخت انواع حافظه‌ی انسان و نوع کارکرد آن‌ها، این امکان را برای ما فراهم می‌کند تا برای تقویت هرکدام راهکار مناسب پیدا کنیم و بدانیم در هر موقعیت، از کدام باید استفاده کنیم.
در این مقاله از کتاب‌دانه، انواع حافظه‌ی انسان را معرفی می‌کنیم و به شرح کاربرد هرکدام از آن‌ها می‌پرازیم؛ پس با ما همراه باشید.

انواع حافظه
حافظه‌ی ما انسان‌ها شامل حافظه‌ی حسی، حافظه‌ی کوتاه مدت و کاری و حافظه‌ی بلند مدت است.  هرکدام نقش خاص و منحصر به فردی را در ذهن بر عهده دارند که در ادامه به شناخت و درک آن‌ها می‌پردازیم.

حافظه‌ی حسی (Sensory memory)
 حافظه‌ی حسی، کوتاه مدت‌ترین نوع حافظه است که اطلاعات آن، تنها تا چند ثانیه بعد از ذخیره قابل بازیابی است.
در این حافظه، اطلاعاتی که در مدت کوتاه از طریق گیرنده‌های حسی دریافت می‌شوند، ذخیره شده و بعد از مدت کوتاهی از بین می‌روند. ظرفیت این حافظه نامحدود است، ولی مدت نگهداری آن بسیار کوتاه می‌باشد.
این حافظه، خود به سه نوع تصویری، شنیداری و لمسی تقسیم می‌شود.

حافظه‌ی تصویری (Iconic Memory)
این حافظه بخشی از حافظه‌ی حسی را تشکیل می‌دهد. هرگاه محرک حسی‌ای چشم را تحریک کند و از این طریق اطلاعاتی را به مغز بفرستد، این حافظه تشکیل می‌شود. از طریق این حافظه می‌توانید چهره‌ها، مناظر و مکان‌ها را به خاطر بسپرید و هرگاه نیاز داشتید، این اطلاعات را بازیابی کنید.

حافظه‌ی شنیداری (Echoic memory)
این یک حافظه‌ی بسیار کوتاه مدت است که محرک‌های شنیداری‌ای که به تازگی شنیده‌اید، آن را تشکیل می‌دهند. از این طریق می‌توانید اسامی، کلمات و در کل صوت‌ها را به خاطر بسپرید و آن‌ها را بازیابی کنید. هدف از حافظه شنیداری، ذخیره اطلاعات صوتی در حین پردازش صدا توسط مغز است.

حافظه‌ی لمسی (Haptic memory)
این حافطه یکی دیگر از انواع حافه‌ی حسی است که اطلاعات آن معمولاً از طریق اندام‌های لمسی مثل پوست ذخیره می‎شوند.مثلاً وقتی دست کودکی با جسمی داغ برخورد می‌کند و پوستش می‌سوزد، در دفعات بعد وقتی با آن جسم مواجه می‌شود، می‌تواند با کمک حافظه‌ی تصویری و لمسی، آن لحظه را به یاد آورد و از آن جسم دوری کند.

حافظه‌ی کوتاه مدت (Short-term memory)
این حافظه می‌تواند تعداد 2±7 ماده اطلاعات را در مدت زمان چند دقیقه ذخیره کند. این اطلاعات در حافظه‌ی کوتاه مدت، یا پس از مدتی از بین می‌روند یا با تمرین و تکرار، به حافظه‌ی بلند مدت منتقل می‌شوند؛ دقیقاً مثل اطلاعاتی که برای یک آزمون به این حافظه منتقل می‌کنید؛ یا بعد از آزمون آن‌ها را فراموش می‌کنید یا با تکرار، آن‌ها را به حافظه‌ی بلند مدت می‌فرستید.

حافظه‌ی کاری (working memory)
حافظه‌ی کاری را در زیرمجموعه‌ی حافظه‌ی کوتاه مدت قرار داده‌اند. این حافظه نقش مهمی در تصمیم‌گیری و حل مسئله به عهده دارد و به قولی، میز کاری برای سایر اجزای شناخت همچون تفکر محسوب می‌شود.
دانشمندان این حافظه را جایگزین حافظه‌ی کوتاه مدت کرده‌اند؛ مثلاً وقتی درحال تصمیم‌گیری هستید، تمام اطلاعات مربوط به این موضوع در این حافظه بازیابی می‌شوند.

حافظه‌ی بلند مدت (Long-Term Memory)
این حافظه درست مانند حافظه‌ی حسی و برخلاف حافظه‌ی کوتاه مدت، ظرفیت نامحدودی دارد! البته مدت زمان نگهداری اطلاعات در حافظه‌ی بلند مدت نیز نامحدود است؛ جز در مواردی خاص مانند آلزایمر یا بالا رفتن سن که کاملاً طبیعی‌ست.
خاطرات دوران کودکی، اغلب در این بخش قرار می‌گیرند.
این حافظه، خود به دو بخش حافظه‌ی آشکار و مجازی تقسیم می‌شود:

حافظه‌ی رویدادی (Episodic)
همانطور که احتمالاً حدس زدید، این حافظه مربوط به وقایع است و وظیفه دارد رویدادها مهم زندگی مثل عروسی، تولد عزیزان و… را ثبت کند.

حافظه‌ی آشکار (Explicit)
این حافظه دو شکل دارد؛ رویدادی و معنایی:

• حافظه‌ی معنایی (Semantic)
  این بخش از حافظه، موجب به خاطر آوردن معانی زبان‌ها، کلمات، نمادها و… می‌شودو همینطور که دارید این متن را می‌خوانید و با چینش کلمات کنار یکدیگر معنای آن را درک می‌کنید، از حافظه‌ی معنایی استفاده می‌کنید!
• حافظه‌ی مجازی (Implicit)
  حافظه‌ی مجازی، نا آشکار یا ضمنی نیز خود به دو بخش تقسیم می‌شود:

حافظه‌ی عملکردی (Procedural)
این حافظه فعالیت‌های مهارتی بدن را پوشش می‌دهد. مغز با به کار گیری این حافظه، می‌تواند پس از کسب مهارت در فعالیتی، آن را ذخیره کند تا هنگامی که دوباره آن عمل تکرار شد، آن را درست و به خوبی انجام دهد.
برای مثال، قطعاً اولین باری که خودکار به دست گرفتید با طوری که الان خودکار به دست می‌گیرید، تفاوت بسیاری دارد. همچنین مهارت‌هایی همچون رانندگی، ساز زدن، ورزش‌هایی که به راکت نیاز دارند و…همه به این حافظه مربوط می‌شوند.

حافظه‌ی عاطفی (Emotional conditioning)
در زندگی همه‌ی ما انسان‌ها، لحظاتی وجود دارد که با به یاد آوردن آن‌ها، ممکن است احساس ناراحتی یا شادی کنیم؛ به یاد آوری این لحظات، مربوط به این حافظه می‌باشد.
حافظه‌ی عاطفی در هردو حافظه‌ی آشکار و پنهان وجود دارد؛ چرا که این حافظه معمولاً با حافظه‌ی رویدادی همراه است و به کمک این حافظه، می‌تواندوقایع مهم را به یاد ما آورد و احساسات ما را برانگیزد.

هر سه نوع حافظه و زیرمجموعه‌های آنان، در زندگی روزانه‌ی ما کاربرد بسیار زیادی دارند و نگهداری از حافظه و تقویت آن، باید جزو کارای مهم هر انسانی باشد.

امیدواریم با انواع حافظه و عملکردهای آن به خوبی آشنا شده باشید و در کنار کتاب‌دانه، لحظات خوشی را تجربه کرده باشید.