تندخوانی
تندخوانی چیست؟
تندخوانی یک مهارت کاربری‌ست که با یادگیری و اجرای آن، می‌توان سرعت مطالعه را به طرز چشمگیری افزایش داد، درک از مطلب را بالا برد و حجم بالاتری از مطلب را در مدت زمانی کوتاه، مطالعه کرد. تصور عموم مردم بر این است که هر چه‌قدر کندتر مطالعه شود و یا به اصطلاح، «واو به واو» و «کلمه به کلمه»ی مطلب مطالعه شود، اندوخته‌ی ذهنی افزایش خواهد یافت که کاملاً غلط است! همچنین تونی بوزان، نویسنده، مشاور آموزشی و پژوهشگر مغز، به این نکته‌ی مهم اشاره کرده است که افزایش سرعت در مطالعه، به هیچ وجه به این معنا نیست که برخلاف آن، درک از مطالعه کاهش یابد؛ بلکه درک و تمرکز نیز به همراه سرعت، افزایش پیدا می‌کند!
تاریخ تندخوانی در جهان
تحقیق و آموزش درباره‌ی مهارت تندخوانی به صورت علمی از دانشگاه هاروارد شروع شد، اماریشه‌ی شکل‌گیری این مهارت را باید در جنگ جهانی دوم جست و جو کرد! آن زمان نیاز شد تا سرعت خلبانان در تشخیص اهداف مختلف،افزایش یابد؛ خلبانان باید با سرعت بیشتری اهداف مورد نظر را نشانه‌گیری و به آن‌ها شلیک می‌کردند، اما سرعت بالای هواپیماها این اجازه را به آن‌ها نمی‌داد. بنابراین برای تربیت خلبانانی با مهارت تشخیص بالا، آزمایشگاه‌های ساخته و ایده‌ی تقویت عضلات چشم، عملی شد؛ به طوری که مجموعه‌ای تصاویر مختلف ابتدا با سرعت معمولی و سپس با سرعت بیشتر، از جلوی چشم خلبانان رد می‌شد؛ در ابتدا آن‌ها خیلی راحت می‌توانستند با نگاهی دقیق، درکی از تصایر داشته باشند، اماوقتی به تدریج سرعت عبور آن‌ها بیشتر شد، طبیعتاً این امر برایشان کمی مشکل بود. رفته‌رفته و با تمرین، سرانجام آن‌ها به مهارتی رسیدند که می‌توانستند با سرعت بالا نیز تصاویر را تشخیص دهند و درک درستی از آن‌ها داشته باشند!
اما تاریخ‌نگاران به طور اختصاصی از شخصی به نام اِوِلین وود، معلم مدرسه و پژوهشگر، یاد می‌کنند که در دهه‌ی 1950 میلادی، این سوال برایش ایجاد شد که «چرا بعضی افراد به طور معمول با سرعت بالاتری نسبت به بقیه مطالعه می‌کنند؟» به این ترتیب، وود خودش را وادار کرد تا با سرعت بالاتری مطالعه کند. در سال 1958 که او تقریباً خسته شده بود، به طور اتفاقی متوجه شد که خواندن یک متن با حرکت انگشت زیر خطوط، می‌تواند به چشم کمک کند تا تمرکز و سرعت بیشتری داشته باشد و روان‌تر روی خطوط حرکت کند. پس از آن، او از دست به عنوان عاملی برای بالا بردن سرعتش در مطالعه استفاده کرد. اولین وود نخستین بار، تحقیقاتش را در دانشگاه اوتا به دیگران آموزش داد و یک سال بعد، مجموعه آموزش‌هایش را در واشینگتن عرضه کرد. او در سال 1960 این مهارت و تکنیک را به نام خودش ثبت کرد و نامش را «تندخوانی» گذاشت که اکنون در بسیاری از کشورها و مدارس جهان، به عنوان یک واحد درسی تدریس می‌شود!فواید تندخوانی
تندخوانی برای افراد فواید زیادی دارد که در این‌جا به چند مورد آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. تقویت حافظه:
مغز عضله است و مانند دیگر عضلات بدن، نیاز به پرورش دارد و طبیعتاً وقتی این عضو از بدن تقویت شود، عملکرد بهتری از خود نشان خواهد داد! با تندخوانی مغز خود را به چالش می‌کشید و زمانی که در مدت زمانی کمتری اطلاعات بیشتری را وارد مغز می‌کنید، قسمت‌های مختلف مغز، از جمله حافظه، فعالیتش بیشتر می‌شود؛ پس با تندخوانی به راحتی می‌توانید حافظه‌ی خود را تقویت کنید
2. افزایش تمرکز:
بیشتر افراد توانایی تندخوان شدن و مطالعه با سرعت 600 کلمه در دقیقه را دارند، اما میانگین سرعت مطالعه‌ی واقعی چیزی حدود 200-150 کلمه در دقیقه است! این تفاوت می‌تواند دو علت داشته باشد: اول، شیوه‌ی مطالعه‌ی سنتی و دوم، عدم تمرکز! عدم تمرکز باعث سردرگمی می‌شود و به تبع، بازده نیز کاهش می‌یابد! وقتی مطالب را با سرعت بیشتری به مغز بفرستید، مغز چاره‌ای ندارد جز این‌که تمام تمرکزش را معطوف اطلاعات ورودی کند!
برای این‌که بهتر متوجه شوید، تنها به این سوال پاسخ دهید:
راننده‌ای که با سرعت 40 کیلومتر بر ساعت رانندگی می‌کند، بهتر می‌تواند حواسش را به حرف زدن و بازی با موبایل و چای خوردن پرت کند، یا راننده‌ای که با سرعت 150-140 کیلومتر بر ساعت رانندگی می‌کند؟
3. افزایش اعتماد به نفس:
خانم آنا جونز در حال حاضر با سرعت 4251 کلمه در دقیقه، رکوردار تندخوانی است؛ یعنی چیزی حدود 1000 صحفه در یک ساعت! طبیعی‌ست که چنین فردی حس رضایتمندی و اعتماد به نفس بیشتری نسبت به سایر افراد دارد! تندخوانی و تقویت حافظه رابطه‌ی مستقیمی با اعتماد به نفس دارند!
4. افزایش قدرت تفکر:
مطالعه یکی از بهترین تمرین‌ها برای مغز است. تندخوانی مغز را در مرتب‌سازی اطلاعات و همچنین کشف ارتباط میان اطلاعات قدیمی و جدید، تقویت خواهد کرد؛ هرچه سرعت مطالعه بیشتر شود، این فرایند سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد و به صورت خودکار، تواناییتان در ایجاد ارتباط بین اطلاعات سریع‌تر خواهد شد.
5. ایجاد انگیزه:
تندخوانی به صورت غیر مستقیم بر ایجاد و افزایش انگیزه تأثیرگذار است؛ به این صورت که با یادگیری تندخوانی و تسلط بر آن و مطالعه‌ی چندین کتاب، به مراتب انگیزه‌ی شما برای مطالعه‌ی کتاب‌های بیشتر افزایش خواهد یافت.
6. ذخیره‌ی زمان:
یکی از بزرگ‌ترین فواید تندخوانی، ذخیره‌ی زمان است! فرد تندخوان به دلیل سرعت بالایی که در مطالعه دارد، می‌تواند زمان زیادی را در طول روز ذخیره کند. به عنوان مثال، اگر یک فرد عادی یک کتاب 200 صفحه‌ای را در 6 ساعت مطالعه می‌کند، فرد تندخوان همان کتاب را در کمتر از 2 ساعت می‌خواند و نسبت به فرد عادی، بیشتر از 4 ساعت زمان خود را ذخیره می‌کند!
7. ایجاد یا افزایش علاقه به مطالعه:
بسیاری از افراد مطالعه نمی‌کنند و به آن علاقه ندارند به این دلیل که روش صحیح مطالعه را نمی‌دانند؛ همانطور که اگر کسی رانندگی بلد نباشد، رانندگی نمی‌کند! اما با یادگیری تندخوانی و اصول صحیح مطالعه، تمرکز و دقت شما هنگام مطالعه افزایش می‌یابد و علاقه‌ی شما به مطالعه، به مراتب بیشتر می‌شود. از دیگر فواید تندخوانی می‌توان به درمان افسردگی، بالاتر بردن سطح دانش، از بین بردن عادات بد هنگام مطالعه، بهبود مهارت‌های نوشتاری، بالاتر رفتن درک مطلب، مدیریت دانش در عصر اطلاعات و… نیز اشاره کرد. همچنین تندخوانی به جز فواید فردی، فوایدی نیز برای جامعه دارد؛ به عنوان مثال، سطح سواد و فرهنگ جامعه بالاتر می‌رود و سرانه‌ی مطالعه در آن کشور، افزایش می‌یابد!
روش‌های تندخوانی:
1. خط بردن زیر سطور:
در این روش ابتدا بدون هیچ درکی، انگشت را زیر سطرها حرکت می‌دهیم و سعی می‌کنیم بین چشم و انگشت، هماهنگی ایجاد کنیم. این عمل باعث می‌شود تا به خط‌بری عادت کنیم، همچنین از سردرگمی چشم میان کلمات جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود تا هنگام مطالعه، خطوط را گم نکنیم و بدن فوت وقت مطالعه کنیم.2. اسکیم‌خوانی (scanning):
اسکیم‌خوانی یک تکنیک برای اسکن کردن سریع متن و به دست آوردن یک نمای کلی از مطلب است. این کار را می‌توان با توجه کردن به عناوین، کلمات درشت و کج انجام داد. این روش برای برای به دست آوردن ایده‌ی اصلی متن و فهمیدن این‌که آیا متن ارزش مطالعه‌ی عمیق‌تر را دارد یا نه، بسیار مفید است.3. پیش‌خوانی:
پیش‌خوانی شامل مرور سریع مطلب قبل از مطالعه‌ی آن است. در این روش می‌توانید به عناوین، زیر عناوین، کلمات درشت، عکس‌ها نمودارها بیشتر توجه کنید. با پیش‌خوانی، ذهن شما آمادگی بیشتری برای مطالعه کسب می‌کند و هنگام مطالعه، به سبب آشنایی کلی با مطلب، سرعت بیشتری دارید.
4. حذف (Eliminating):
در تکنیک حذف، بخش‌هایی از مطلب را نادیده می‌گیریم تا بتوانیم در ذخیره‌ی زمان موفق‌تر عمل کنیم؛ به عنوان مثال می‌توان مطالب غیرضروری، برخی مثال‌ها و اطلاعات تکراری را حذف کرد.
البته در به کارگیری از تکنیک باید خیلی دقت کنید؛ زیرا ممکن است با کوچک‌ترین اشتباهی، اطلاعات مهم را نادیده بگیرید!نکات مهم
همانطور که گفته شد، تندخوانی یک مهارت اکتسابی‌ست و هر فردی می‌تواند آن را بیاموزد، اما هنگام استفاده از تکنیک‌ها، به این نکات توجه کنید:
- حتی اگر چیزی متوجه نشدید، به عقب برنگردید.
- بین مطالعه، تقریباً در هر 50 دقیقه، به مغز خود استراحت دهید.
صبوری داشته باشید؛ در یکی دو روز نمی‌توان روش چندین ساله را اصلاح کرد!
هر چه بیشتر تمرین کنید، زودتر به نتیجه می‌رسید.
محیط مناسبی را برای مطالعه فراهم کنید.
هدف خود را تندخوانی و مطالعه مشخص کنید و مطالعه‌ی هدفمند داشته باشید.
توقف چشم و مکث روی کلمات را به حداقل برسانید.
به جای کلمه‌خوانی، واژه‌ها را گروهبندی کنید و جمله‌خوانی کنید.
به هیچ وجه با صدای بلند، زمزمه و یا حتی حرکات لب، مطالعه نکنید!
سخن پایانی
تندخوانی یک مهارت ارزشمند است که به کمک آن می‌توانید سرعت مطالعه و درک مطلب را به حداکثر برسانید و به دنبال آن، از فواید مختلفش هم بهره‌مند شوید؛ مثل تقویت حافظه، افزایش اعتماد به نفس، افزایش تمرکز، ذخیره‌ی زمان و… . می‌توانید از تکنیک‌های مختلف تندخوانی استفاده کنید، ولی به این نکته توجه داشته باشید که شما چندین سال کندخوان بوده‌اید و اصلاح این روش، نیازمند صبوری است، به تدریج نتیجه‌ی آن را احساس می‌کنید.
